یا مَنْ اِسْمُهُ دَوآءٌ وَ ذِکْرُهُ شِفآءٌ یا مَنْ یَجْعَلُ الشِّفاءَ فیما یَشاءُ مِنَ الاَْشْیاءِ
دیابت چیست :
بدن برای تولید انرژی به سوخت نیاز دارد که از مواد غذایی بدست می آید. این مواد نهایتا در بدن به یک قند ساده بنام گلوکز تبدیل می شوند . گلوکز وارد جریان خون و سپس سلولها شده و برای تولید انرژی و رشد بدن مورد استفاده قرار می گیرد در صورتی که قند ، وارد سلولها نشود و داخل خون باقی بماند ، قند خون افزایش می یابد این واقعه چیزی است که در بیماری دیابت رخ می دهد .
عوامل خطر برای ابتلا به دیابت نوع دو :
سابقه خانوادگی مثبت ، اضافه وزن و چاقی بخصوص در ناحیه شکم ، سن بالای 45 سال ، چربی خون بسیار بالا ، کم تحرکی ، حذف فعالیت های بدنی یا ورزش ، تنش و استرس های مداوم
عوارض دیابت : شامل عوارض طولانی مدت و کوتاه مدت می باشد.
عوارض کوتاه مدت ناشی از افزایش و کاهش قند خون می باشد
افت شدید قند خون : به کاهش غلظت قند خون به کمتر از 70 گفته می شود که سبب ضعف و حتی بیهوشی می شود .
علل افت قند خون : حذف یا کاهش وعده غذایی اصلی یا میان وعده ، مصرف زیاد دارو یا انسولین ، افزایش فعالیت یا ورزش بدن مصرف غذای اضافی ، مصرف الکل ،تهوع و استفراغ
علائم افت قند خون : لرزش بدن ، عرق سرد، گرسنگی شدید ، تپش قلب ، عصبی بودن ، خواب آلودگی ، تاری دید ، درد شکم ، تهوع ، پوست سرد و رنگ پریده ،حملات تشنجی ، بیهوشی و ......
درمان افت قند خون : درمان سریع مهم است
سهقاشق چایخوری شکر دریک سوم لیوان آب ریخته و میل کنید
)یا چهار - پنج حبه قند یا یک لیوان آب میوه یا نوشابه ( بعد از یک دقیقه ، در صورتی که همچنان قندتان پایین است ،مقادیر ذکر شده را تکرار کنید . پس از طبیعی شدن قند خون یک میان وعده مثل یک لیوان شیر یا ساندویچ نان و پنیر جهت جلوگیری از افت مجدد قند خون میل نمائید .
علل افزایش قند خون:
غفلت در مصرف دارو یا انسولین
استرس و فشار های عصبی
عفونت
جراحی و بیماریهای دیگر
مصرف بعضی از داروها
پرخوری ، کاهش فعالیت
علائم افزایش قند خون:
تشنگی شدید
خستگی
پر ادراری و پرنوشی
تپش قلب
کاهش وزن
درد شکم ، گرفتگی عضلانی ، تهوع و استفراغ
احساس گرسنگی و بی حالی
. درمان افزایش قند خون:
اگر مصرف دارو یا انسولین را فراموش کرده اید ، آن را در اولین فرصت مصرف کنید ، مایعات بدون قند )آب و چای ( بنوشید و به پزشک مراجعه کنید.
بیمار عزیز با انتخاب غذای مناسب ، حفظ وزن مطلوب ،ورزش منظم ، اجتناب از مصرف دخانیات ، دوری از استرس ،مصرف منظم دارو و پیگیری مرتب در کنترل بیماری خود بکوشید
عوارض طولانی مدت عبارتند از :
عوارض بینایی ، کلیوی ، عصبی ، قلبی عروقی ، زخم های مزمن بویژه در اندام تحتانی – )پای دیابتی( . که توصیه می شود جهت پیشگیری و کنترل این عوارض قند خون خود را با توصیه های غذایی و دارویی کنترل کنید و به صورت دوره ای توسط متخصص قلب وعروق و متخصص کلیه و چشم پزشک و .......... معاینه و ویزیت شوید . وعده های غذایی را به شش وعده( سهوعده غذای اصلی و سه وعده میان وعده) تقسیم کنید . هیچ یک از وعده های غذایی را حذف نکنید . سر وقت ومنظم غذا بخورید. سعی کنید روزانه از تمام گروه های مواد غذایی طبق هرم غذایی )نان و غلات میوه سبزیجات شیر ولبنیات گوشت و پروتئین چربیها و شیرینها( و به مقادیر لازم استفاده کنید .غذا ها را به صورت کباب پز ، آب پز یا بخارپز استفاده کنید . از مصرف غذاهای سرخ شده خودداری کنید . در رژیم غذایی خود از سبزیجات تازه ، میوه ها و حبوبات بیشتر استفاده کنید . از نان های سبوس دار )سنگک وجو ( استفاده کنید
از گوشت های سفید خصوصا انواع ماهی و مرغ پوست کنده بدون چربی بجای گوشت قرمز استفاده کنید .از مصرف مواد غذایی پرچرب مثل لبنیات پرچرب ، سس مایونز ، دل و قلوه، جگر ، کله پاچه ، سوسیس کالباس ، همبرگر و همچنین چربی های اشباع شده مثل مارگارین ، روغن حیوانی ، چربی گوسفند و ............. خودداری کنید.
مراقبت از پا :
روزانه دوبار پاهای خود را از نظر وجود تاول ،بریدگی ، خراش و قرمزی بررسی کنید . لای انگشتان پا را فراموش نکنید ، بهتر است از آینه دستی استفاده کنید تا تمام قسمتهای پا مشاهده شود در صورتی که مشکل بینایی دارید از فردی بخواهید اینکار را برای شما انجام دهد .هیچگاه پا برهنه را نروید ، حتی در منزل از دمپایی روفرشی استفاده کنید . جوراب نخی رنگ روشن بپوشید. از ناخن گیر شخصی استفاده کنید . ناخن های انگشتان پا را بصورت خط صاف کوتاه کرده و هرگز بشکل هلالی و از ته نگیرید در صورت بروز هرگونه درد یا تاول ، وجود میخچه یا پینه در پاهایتان ، پزشک معالج را در جریان بگذارید . بدون مشورت با پزشک از بتادین جهت ضدعفونی کردن استفاده نکنید . استفاده از چسب مخصوص میخچه توصیه نمی شود .
پاهای خود را روزانه با آب ولرم و صابون ملایم بشوئید .دمای آب را اول با آرنج دستتان امتحان کنید . بعد از شستشو پاها را با یک حوله نرم.خشک کرده و سپس بجز لای انگشتان ، در صورت نیاز سایر قسمتهای پا را چرب کنید .هنگام نشستن روی صندلی و یا در حالت دراز کش از انداختن پاها روی هم اجتناب کنید هرگز جورابهای کش دار و بند دار سفت نپوشید .حداقل سالی یکبار پزشک پاهایتان را معاینه کند.
هرگز پاهایتان را برای گرم کردن در آب داغ فرونبرید . از بطری های آب داغ یا کیسه آب جوشبرای گرم کردن پا استفاده نکنید
یکی از مهمترین اقدامات برای پیشگیری از بروز زخم پای دیابتی ، انتخاب درست و تهیه کفش مناسب است.
از پوشیدن کفش جلو باز ، نوک تیز ، صندل وکفش های راحتی دارای تسمه های بین انگشتی خوداری کنید.
بهترین زمان خرید کفش ، بعد از ظهر می باشد ایستاده و هردو پا را امتحان کنید.
از پوشیدن کفش برای مدت زمان طولانی خوداری کنید.
داخل کفش را وارسی کنید تا شی خارجی ، شن و...... درون کفش نباشد . حتما قبل از پوشیدن کفش ، جوراب بپوشید .
اگر مدت طولانی است که ورزش نکرده اید یا به عوارض دیابت مبتلا شده اید ، ابتدا در مورد نوع ومیزان فعالیت بدنی با پزشکتان مشورت کنید .
ورزش :
نوعی از فعالیت بدنی را انتخاب کنید که از آن لذت ببرید . پیاده روی ، ورزش انتخابی برای بیماران دیابتی است .
ورزش را روزانه در ساعات معین و به طور مستمرانجام دهید ، بهترین زمان برای ورزش کردن صبح وهنگام غروب است. در صورتی که قند خون شما بیش از250 و کمتر از 100 است ورزش سنگین انجام ندهید .
در صورت بروز درد قفسه سینه ، سرگیجه و تاری دید ، تعریق شدید و تنگی نفس و... ورزش را متوقف کنید.
در صورت ابتلا به عوارض کلیوی دیابت حتما به پزشک معالج اطلاع و توصیه های کارشناس تغذیه را رعایت نمائید
پزشک تایید کننده : دکتر بهنام لولوئی
منبع : برونر و سودارث 2022
تاریخ بازنگری : خرداد 1403
